دیپلمات ترکیه: آنکارا برای حضور در افغانستان باید از طالبان مجوز بگیرد - کوه سفید

بهترین تجربه سفر را با تور ارزون ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید. از استانبول زیبا تا آنتالیا رویایی و بالون سواری در شهرهای ترکیه تا کلی تفریح دیگر در انتظار شماست، خاطراتی از مردم مهمانواز ترکیه که همیشه در ذهن شما خواهد ماند.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، کوشش برای حضور نظامی در افغانستان، به شکل جدی در دستور کار دولت ترکیه قرار گرفته است. با آن که هنوز توافق نهایی شکل نگرفته، اما آنکارا امیدوار است که نشست کارشناسان پنتاگون و وزارت دفاع ترکیه به زودی به نتیجه برسد.

این کشور که سیاستمداران آن، تا چند سال پیش، به طور مداوم از تنش صفر با همسایگان، کوشش برای ترویج دموکراسی و استفاده از قدرت نرم و دیپلماسی صحبت می کردند، حالا بیش از هر چیزی به حضور نظامی برونمرزی توجه می نماید.

کارشناسان سیاسی بر این باورند که حضور نظامی در افغانستان، مجموعه ای از مخاطرات تازه را در پی دارد و دولت اردوغان نباید موقعیت خاص و پیچیده افغانستان را با سوریه، عراق و لیبی مقایسه کند. ترکیه برای تداوم حضور نظامی در افغانستان، توان خود را بر روی کسب رضایت آمریکا متمرکز نموده اما چالش اصلی، نه جلب توجه واشنگتن، بلکه چند و چون واکنش طالبان است.

حکمت چتین از وزرای امور خارجه پیشین ترکیه که مدت ها سفیر ترکیه نزد ناتو بوده و بر پفراینده های تحرکات نظامی برونمرزی ترکیه اشراف دارد، در مصاحبه با روزنامه جمهوریت، دیدگاه های خود را در خصوص ریسک های حضور در افغانستان برای ارتش ترکیه، بیان نموده است.

حضور ما بدون تأیید طالبان، یک خطر امنیتی است

افغانستان همچنان ناآرام و در هم ریخته است. در چنین شرایطی، پیشنهاد ترکیه برای تأمین امنیت فرودگاه کابل را چگونه ارزیابی می کنید؟

توافقی بین ایالات متحده و طالبان در فوریه سال 2020 در دوحه امضا شد. بر اساس این توافق، تا اول ماه مه 2021 میلادی، باید تمام نیروهای خارجی از افغانستان خارج می شدند. اما تغییراتی روی داد و ایالات متحده آمریکا آن را به 11 سپتامبر کشاند.

طبق ماده دیگری از این توافق نامه، دولت انتقالی پس از خروج قدرت های خارجی ایجاد می گردد. این اتفاق نیفتاد زیرا نشست صلح استانبول برگزار نشد.

در این دولت انتقالی، همراه با دولت کابل، طالبان هم مشارکت خواهند کرد. انتظار می رود این فرایند بسیار سخت باشد. زیرا طالبان، رئیس جمهور فعلی اشرف غنی را قبول ندارند. طالبان می خواهد همه نیروهای ناتو همراه با نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شوند. این شامل نیروی مسلح ترکیه هم می گردد.

تا به امروز نتیجه ای از بحث در خصوص این موضوع حاصل نشده است. قبلاً، به مدت 6 سال، عملیات و امنیت فرودگاه به وسیله ترکیه در چارچوب مأموریت ناتو تأمین شده است. اما اگر قرار است ترکیه دوباره در آنجا بماند، این باید با مجوز و تصویب مشترک طالبان و دولت کابل همراه باشد.

هم اکنون شاهد یک نوع آشفتگی مشهود در افغانستان هستیم. به نظر می رسد طالبان از نظر میدان مسلط باشد. بنابراین، پذیرفتن مسئولیت فرودگاه بدون تأیید طالبان برای سربازان ترک یک خطر امنیتی است.

حملات طالبان ممکن است فقط در حد یک احتمال باشد. نباید فراموش کرد که روابط مهم ترکیه و افغانستان از زمان آتاتورک ادامه داشته و در سراسر افغانستان، ترکیه و نیروهای مسلح ترکیه به گرمی مورد احترام قرار می گیرند. اما حضور مستقل و خارج از ناتو، یک موضوع مهم است و تأیید دولت افغانستان و طالبان برای این امر کلیدی است.

اگر تأییدیه حاصل گردد و شرایط فراهم گردد، من عقیده دارم که ترکیه باید این وظیفه را در افغانستان انجام دهد و نباید افغانستان را تنها بگذارد. البته لازم است که ترکیه تدارکات و تأمین اقتصادی و سایر حمایت ها را از کشورها و حوزه بین الملل، دریافت کند.

آتش بس در دوحه امضا شد اما بر روی ارض واقع، بازتاب چندانی نداشت. در چنین شرایطی، حتی اگر ترکیه موافقت طالبان را کسب کند، چگونه می توان این موافقت را دارای ضمانت اجرایی دانست؟

طالبان دو جناح دارد. بخش سیاسی و جناح نظامی. جناح غیرنظامی هوادار سازش است. آنها در حال مذاکره در دوحه هستند. اما وقتی صحبت از جناح نظامی می گردد، ساختار حقانی را باید به خاطر آورد. آنها بیشتر در پیشاور، در طرف پاکستان متمرکز هستند. با این حال، اگر تصمیمی در خصوص حضور ترکیه در داخل طالبان گرفته گردد، من فکر نمی کنم که گروه های داخل طالبان قدمی علیه ترکیه بردارند.

افغانستان، همراهی پاکستان با نیروهای ترکیه را نمی پذیرد

رئیس جمهور اردوغان، خاطرنشان کرد که می توانیم با پاکستان و مجارستان در زمینه برقراری امنیت در فرودگاه همراه باشیم، نظر شما چیست؟

در آخرین نشست ناتو در بروکسل، صحبت هایی در میان بود. اما ویژگی مهم این دیدارها را می توان چنین خلاصه کرد: صحبت درباره افغانستان، بدون حضور خود افغانستانی ها. در خصوص پاکستان و مجارستان، به شدت امیدوارم که فقط یک خطا و تفسیر اشتباهی وجود داشته باشد.

همین الان هم اغلب سران تندرو طالبان، در پاکستان حضور دارند. اساساً به نظر غیرممکن است که مسئله مشارکت در عملیات فرودگاه همراه با پاکستان، از طرف دولت غیرنظامی در افغانستان پذیرفته گردد. زیرا بیشتر مردم افغانستان تصور می نمایند که دولت آنها سالهاست با طالبان پاکستان مبارزه می نماید. حمایت سیاسی پاکستان برای صلح و ثبات در منطقه بسیار مهم است و باید باشد. با این حال، کوشش برای استقرار در فرودگاه با هم اشتباه است و بعید است که این پیشنهاد در افغانستان پذیرفته گردد.

خطر تجزیه در میان نیست

در بعضی از تفاسیر سیاسی روز، گفته می گردد که پس از خروج آمریکا و ناتو از افغانستان، دولت مرکزی در این کشور به شدت ضعیف می گردد و یک ساختار چندپاره و شبه تجزیه به وجود می آید. فکر می کنید چنین چیزی تا چه مقدار امکان پذیر است؟

فکر نمی کنم این اتفاق بیفتد. زیرا به وجود آمدن یک ساختار چندپاره و شبه تجزیه، بدان معنی است که منطقه پشتون تحت تأثیر قرار بگیرد. اما چنین سناریویی بر پاکستان هم تأثیر می گذارد.

در سمت مرز افغانستان حدود 13 میلیون پشتون و در طرف پاکستان 27-28 میلیون پشتون وجود دارد. به همین دلیل، از گذشته تا به امروز، بعضی محافل، معتقد به موجودیت پدیده ای به نام پشتونستان بوده اند. ولی با این وجود، من فکر نمی کنم پاکستان بخواهد بر چنین طرحی صحه بگذارد چرا که به شکل منفی، بر منافع خودش هم تأثیر خواهد گذاشت.

یک ویژگی بسیار مهم افغانستان، تنوع و گوناگونی گروه های قومی است. اما واقعیت این است که همه آنها می خواهند در یک چهارچوب واحد بمانند و عضوی از افغانستان یکپارچه و واحد باشند. در افغانستان، ازبک ها به وابستگی به ازبکستان فکر نمی نمایند، ترکمن ها به ترکمنستان نمی اندیشند و تاجیک ها هم چنین خواست و تمایلی ندارند. فراموش نکنیم که حدود 12 درصد افغانستان، هم تباران و خویشاوندان ما یعنی ترکمن ها و ازبک ها هستند.

می دانید که ممکن است شرایط نوینی شکل بگیرد که منجر به مهاجرت گردد. اما بعضی از مقامات پاکستانی اخیراً نگرانی های خود را در خصوص تحولات افغانستان ابراز نموده و گفته اند که در صورت به راه افتادن موج احتاقتصادی مهاجرت، مرزهای خود را باز نخواهند کرد. آیا این، منجر به شکل دریافت یک بحران انسانی نو خواهد شد؟

همین الان هم افغان های زیادی ساکن پاکستان هستند. قبلاً چهار میلیون مهاجر افغان در پاکستان زندگی می کردند، بعضی از آنها بازگشتند. بسیار طبیعی است که مقامات پاکستان چنین چیزی بگویند و اعلام نمایند که اجازه موج نوی از مهاجرت را نمی دهند. اما خوب...واقعیت این است که کنترل آن بسیار سخت است. بین دو کشور یک مرز طولانی وجود دارد. منطقه کوهستانی و ناهموار است. قبایل و اقوام فراوانی در آنجا وجود دارد که بعضی از آنها در هر دو سوی مرز ساکن هستند. در نتیجه کنترل آن بسیار سخت است.

مجوز مجلس لازم است

ما در خصوص معین تکلیف برای حضور نظامیان کشورمان در فرودگاه کابل، یک چالش سیاسی - حقوقی داخلی هم داریم. دولت می گوید، ما قبلاً برای حضور در افغانستان مجوز گرفته ایم و احتیاجی نیست دوباره برای اخذ مجوز به مجلس برویم. اما مخالفان معتقدند که دولت برای این اقدام، احتیاجمند طرح نو و مصوب نو مجلس است. نظر شما چیست؟

من معتقدم که حتماً احتیاج به لایحه نو وجود دارد. بله. نمایندگان مجلس، قبلاً مجوز داده اند. اما آن مجوز، برای این بود که ترکیه در چهارچوب همکاری با اعضای ناتو، در افغانستان حضور داشته باشد. اما حالا ناتویی در کار نیست. این یک ماموریت نو برای ارتش ماست و قرار است نظامیان ما در آنجا تنها و مستقل باشند. بنابراین از منظر حقوقی و مسئولیت سیاسی، ارائه لایحه نو و تصویب آن از سوی مجلس، شرط لازم و لازم است.

از نظر شما، دغدغه امکان بازگشت مجدد طالبان به قدرت، تا چه مقدار اهمیت دارد؟

در حال حاضر، در افکار عمومی افغانستان، نگرانی ها در خصوص احتمال بازگشت طالبان به قدرت، زیاد است. علاوه بر مسائل کلان سیاسی و اجرایی کشور، به ویژه در خصوص حقوق زنان و دختران هم نگرانی هایی در میان است.

وقتی که ما تابلوی تحولات افغانستان را آنالیز می کنیم، به این نتیجه می رسیم که از نظر امنیتی، عملاً پس از 20 سال در افغانستان، دوباره به شرایط سال 2001 بازگشتیم. یعنی همان سالهایی که طالبان قدرت را در دست داشت و در خلال آن سالیان، حملات 11 سپتامبر صورت گرفت و تصمیم به مداخله در افغانستان گرفته شد. افغانستان هنوز هم یکی از فقیرترین کشورهای دنیا است.

خصوصاً در خصوص توجه به حقوق زنان، مسائل جدی وجود دارد. زنان افغان در دوره طالبان بیشترین آسیب را دیدند. لذا در دوران نو و در هماهنگی ها و مدیریت نو، شرایط باید به گونه ای باشد که دردها و آلام زنان افغان جبران گردد.