آیا ایران شرایط میزبانی مسابقات فرمول 1 را دارد؟ - کوه سفید

در این میان و در طی شاید 2 دههٔ گذشته، در فرایند های زمانی متفاوت، زمزمه هایی از سوی برخی مسئولین در خصوص احداث پیست فرمول یک در کشورمان و پتانسیل ایران در برگزاری چنین مسابقاتی جهت جذب سرمایه گذاران بزرگ بین المللی، رشد گردشگری و صنعت توریسم و حمایت از صنعت خودرو و کمک به رشد و توسعهٔ ورزش اتومبیلرانی شنیده و در برخی رسانه ها دیده می شد.

در یکی از آخرین دفعات، در شهریور 1399 بود که سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی در گفتگو با خبرنگاران گفت: نخستین پیست فرمول 1 ایران در 35 کیلومتری جاده تهران-ساوه به طول حدود 500 هزار متر مربع به زودی به بهره برداری می رسد.

وی درادامه تصریح کرده بود: سرمایه گذار این مجموعه برای اجرای پروژهٔ یک و نیم میلیون یورو هزینه کرده که با راه اندازی آن برای 200 نفر به صورت مستقیم فرصت اشتغال ایجاد خواهد شد! او همچنین این پیست را دارای استانداردهای لازم ازسوی فدراسیون دنیای اتومبیلرانی FIA و در برگیرندهٔ 6 پیچ از 6 پیست بزرگ دنیا معرفی کرد.

حتی بیش از یک دهه پیش، در مقاطعی خبر از سفر یک گروه از مهندسین یکی از شرکت های مطرح آلمانی و انگلیسی که در زمینهٔ طراحی پیست های اتومبیلرانی فعالیت می کردند، به کشور منتشر شد.

پیش از این نیز یک بار دیگر در اردیبهشت ماه سال 1394 بود که رئیس آن زمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و معاون رئیس جمهور، در جریان بازدید از پیست آفرود قشم بیان نمود: پیست ماشین سواری فرمول 1 برای نخستین بار در کشور با مشارکت بخش خصوصی در قشم راه اندازی می شود!

ایران خودرو در رالی

در سال 1390 نیز نایب رییس آن زمان فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی خبر از مذاکره و بازدید کارشناسان خارجی جهت احداث پیست فرمول 1 در کشور داد! اما تمامی این گفته ها تا این لحظه حاصل عملی نداشته و سبب احداث یک پیست با چنین ابعاد و استانداردهای بین المللی نشده است.

در اینجا، این سوال پیش می آید که آیا اصلاً کشورمان با توجه به تمامی جهات (جغرافیایی، مالی، اجتماعی، سیاسی و …) دارای شرایط احداث چنین پیستی هست و اصلاً می تواند برگزارکننده این مسابقات باشد؟ آیا بیان اعداد 1 تا 2 میلیون یورو برای حتی بیمه کردن چنین مجموعه های بزرگ و مدرنی کافی است یا خیر؟ درحالیکه برخی سخن از این میزان سرمایه گذاری برای احداث چنین پروژه هایی می زدند؟

برای رسیدن به چنین مهمی، پیش نیازها و زیرساخت های متعددی نیاز است تا یک کشور میزبان مسابقات فرمول 1 شود. اگر به برخی کشورهای اطرافمان، به ویژه همسایگانمان که در طی یک دههٔ اخیر پیروز به ساخت پیست هایی با استاندارد بین المللی در قالب هومولوگیشن FIA (فدراسیون دنیای اتومبیلرانی) و سپس میزبان شدن برای مسابقات فرمول یک شده اند، نگاهی بیاندازیم اسامی چون امارات متحده عربی، بحرین، عربستان سعودی، آذربایجان، روسیه، ترکیه و … را می بینیم.

FIA دارای 9 درجه بندی برای اعطای مجوز (یا همان لایسنس) جهت برگزاری مسابقات معتبر بین المللی اتومبیلرانی از جمله فرمول 1 و سایر سطوح چون فرمولا E و جی تی و … در یک کشور است که شامل گرید یا همان درجه 1، 2، 2 Restricted ،3 ،3E ،4 ،4 Historic ،6A و در نهایت، 6R است که با یک استعلام ساده از FIA می توانید به لیست پیست هایی دسترسی داشته باشید که در آخرین به روزرسانی تا خاتمه 3 ماهه سوم سال 2021 بیش از 140 عدد هستند که از این میزان حدود 40 پیست دارای لایسنس A بوده که مجوز برگزاری مسابقات فرمول 1 را دارند.

در این بین، نام پیست اتومبیلرانی از کشورمان در هیچ کدام از دسته بندی ها در این مقطع زمانی دیده نمی شود، که البته نکتهٔ عجیبی هم نیست، چون ما چنین پیستی با این شرایط هومولوگیشن در کشور در شرایط کنونی نداریم. حدوداً در سال 2011 بود که یک بار خبری درخصوص برگزاری فرمول 1 در حالی از سوی برخی مسئولین رسانه ای شد که آن زمان هم مثل امروز، هیچ پیستی با چنین استاندارد بالا و خاصی در کشور وجود نداشت، با این حال برنی اکلستون مدیراجرایی آن زمان فرمول 1 در گفتگویی با اشاره ای گذرا دراین خصوص گفته بود : فکر نمی کنم ایران در صدر لیست کشورهای میزبان در حال حاضر جایی داشته باشد.

انتشار خبرهایی نیز درخصوص احداث چنین مجموعه های مدرن و گران قیمت فرمول 1 در جزیرهٔ قشم از سوی رئیس آن زمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هر از چندی ابن بحث را به سرتیتر سایت ها بازمی گرداند!

یکی از مناسب ترین نمونه های این پیست ها یعنی یاس مارینا - ابوظبی در کشور امارات است که چند سالی است به یک پای ثابت جدول فرمول 1 تبدیل شده است. استارت ساخت این پروژه در سال 2007 از طریق هرمان تیلک معروف زده شد. سپس پیست از حدود 2 سال و نیم بعد از افتتاح و با 800 میلیون دلار سرمایه گذاری لقب یکی از گرانترین پیست های دنیا را تا به امروز به خود گرفت. البته میزان نرمال سرمایه گذاری برای ساخت یک پیست کامل و مجهز فرمول 1 حدود 300 میلیون دلار است، حال آنکه در خصوص اشاره کردن به عدد 1.5 میلیون یورو (از سوی یکی از مسئولین) باید گفت که این عدد تنها برای بیمه کردن یک پیست خیابانی مثل سنگاپور باید پرداخت شود و نه احداث چنین کامپلکس مدرنی!

از طرفی دیگر از نظر توپوگرافی لازم است که جهت ساخت یک پیست به موارد حیاتی چون نزدیک بودن به فرودگاه و جاده های مناسب برون و درون شهری (جهت دسترسی به سیستم های حمل ونقل عمومی و شهری)، ارتفاع از سطح دریا، فشار هوا در فصول مختلف سال، بررسی از نظر شرایط آب و هوایی در فصول گوناگون سال و … توجه شود. همچنین، هزینه های صرف شده برای میزبانی یک مسابقه فرمول 1 صرفاً در این موارد خلاصه نمی شود، برای مثال تنها برگزاری یک مسابقه فرمول 1 در سال 2017 در یکی از پیست های خیابانی، چیزی بالغ بر 100 میلیون دلار هزینه در برداشته است (که یکی از بیشترین هزینه ها شامل مجهز کردن جایگاه تماشاگران است). بخش های بعدی هزینه پرداخت نیروهای متخصص هستند.

نکتهٔ دیگر و بسیار کلیدی تر این است که جهت برگزاری یک مسابقه فرمول 1 مجموعه و پکیجی کامل از اسپانسرها و حامیان مالی بزرگ و بین المللی، سرمایه و سپس محصولات خود را وارد آن مسابقات و کشورها می کنند که فعالیت و نوع محصول تولید شده از سوی برخی از این برندها با موازین و قوانین کشورمان مغایرت دارد. همچنین، برگزاری مراسم شروع و اهدای جوایز نیز در مسابقات فرمول 1 دارای فرمت و با شکل و پوشش و محصولات خاصی در همه جای دنیا به صورت یک شکل انجام می شود که برخی از این بخش ها نیز بر خلاف قوانین جاری در کشورمان است.

مسائل بسیار کلیدی تری نیز چون پایداری مناسب شرایط مالی، امکان انجام نقل وانتقالات مالی در سطح بین المللی و متصل بودن به شبکهٔ بین المللی بانکی، سهولت در صدور ویزا برای دنیاگرد ها و تماشاگران، میزبانی حرفه ای و استاندارد از تیم های شرکت کننده و … تنها بخشی کوچک از زیرساخت های برگزاری یک مسابقه فرمول یک، البته پس از احداث پیست و امکانات جانبی اش در کنار شرایط حق پخش تلویزیونی این مسابقات، است که بینندگان چند صد میلیونی در سطح دنیا دارد و همیشه یکی از چالش های بزرگ این آوردگاه پخش زندهٔ آن بوده که رقابت تنگاتنگی بین شبکه های خصوصی مطرح در سطح بین المللی بر سر آن وجود دارد.

از طرفی نباید فراموش کرد که امروزه میزبانی کردن از مسابقات بین المللی و بزرگ ورزشی نیازمند داشتن ارتباطات گستردهٔ سیاسی و ورزشی و به قولی لابی های تنگاتنگ در سطح بین المللی از سوی مقامات رسمی کشورهاست.

با این حال، در طی این سال ها برخی سرمایه گذاران و اهالی فن در مبحث خودرو و ورزش موتور اسپرت فعالیت های ارزنده ای در مقیاس های کوچک تری انجام دادند که برای مثال ساخت دهکده ای ورزشی در حومهٔ تهران به همراه پیست و … نمونهٔ شاخص آن است. اما تا این لحظه و پس از گذشت سال ها، بخش های مختلفی از آن به مرحله بهره برداری نرسیده و صرفاً میزبان معدود مسابقات داخلی بوده است.

در خصوص این پروژه در کشورمان، در سال 2011 بود که آدام کوپر از کارشناسان برجستهٔ فرمول 1 در گفتگویی بیان نمود: هدف از طراحی و ساخت این پیست در مکانی به وسعت 75 هکتار و با توجه به ارتفاع 1100 متری اش از سطح دریا، دریافت لایسنس درجه 2 فدراسیون دنیای اتومبیلرانی و میزبانی کردن مسابقاتی چون WTCC و FIA GT است و برای این کار قراردادی با دو شرکت انگلیسی APEX و آلمانی TILKE منعقد شده است.

فرید شیدفر

اشاره به این نکته نیز در نوع خود جالب توجه است که یکی از کارآفرینان ایرانی-آمریکایی به نام فرید شیدفر به همراه یکی از شرکای مطرح خود یعنی استیون اسپیلبرگ (کارگردان شهیر هالیوودی) مدتی است که در حال برنامه ریزی و جذب سرمایه گذاران و دریافت مجوزهای لازم از فدراسیون دنیای و هیئت مدیرهٔ فرمول 1 جهت برگزاری مسابقات فرمول 1 در پیست خیابانی لاس وگاس است.

در هر حال، شاید مناسب تر باشد برخی مسئولین و حتی سرمایه گذاران در بخش های مختلف صنایع که شاید محقق نمودن چنین پروژهٔ مهمی را صرفاً در انجام گفتگو با رسانه ها و سپس انعکاس آن در دنیا بدون انجام هیچ قدم عملی و پشتوانهٔ اجرایی مالی و سیاسی قوی دنبال می کنند، در قدم اول با تلاش و برنامه ریزی بلندمدت به سراغ ترمیم و احیای پیست اتومبیلرانی آزادی با قدمتی حدود 30 سال بروند و با مجهز کردن آن به ساده ترین امکانات بهداشتی و رفاهی و طراحی یک جایگاه ایمن و شکیل در شان تماشاگران و علاقمندان این رشته و افزایش هرچه بیشتر ایمنی این پیست قدم بردارند؛ و طرح توسعه این پیست را که سالیان سال است مسکوت به جای مانده به مرحله اجرایی نزدیک کنند و این ورزش را از خواب طولانی مدت و افول بیدا و احیا کرده که اهمیت به اتومبیلرانی در هر کشوری به عنوان یک ورزش و صنعت می تواند با حضور خودروسازان آن کشور نمود واقعی و شاخص به نمایش گذاشتن پیشرفت صنعت خودروسازی و قطعه سازی آن مرز و بوم باشد که برجسته ترین و پیروز ترین نمونه های شاخص آن، حضور گسترده و طولانی مدت خودروسازان مطرح دنیا چون مرسدس بنز، فراری، پورشه، لمبورگینی، آئودی، ب ام و، رنو، آستن مارتین ، تویوتا، سوبارو، سیتروئن، فورد، پژو، مک لارن، آلفارومئو و … در بخش های گوناگونی از صنعت و ورزش پرسود اتومبیلرانی است.

شایان ذکر است در کشورمان در برهه ای از زمان در سال های گذشته خودروسازان وطنی چون ایران خودرو و سایپا و برخی شرکت های پتروشیمی و … در مسابقات رالی و سرعت حضور داشتند که متاسفانه این فعالیت پایدار نماند. همچنین، نباید دور از نظر داشت که یکی از میدان های مهم شکوفایی و پیشرفت صنعت قطعه سازی پرداختن به چنین آوردگانی است که استفاده از مدرن ترین قطعات فنی و الکترونیک بروی خودروهای مسابقه ای در سراسر دنیا و بررسی و تست کردن آن ها در زمان های طولانی مدت و تحت استرس رانندگی یکی از مزیت های عمده آن است.

منبع: بلاگ دیوار