جان دوباره در رگ های تالاب شادگان با توسعه گردشگری - کوه سفید

تالاب بین المللی شادگان بزرگ ترین تالاب ایران است که ترکیبی از سه تالاب شادگان، خور موسی و خورالامیه است. مساحت این تالاب حدود 400 هزار هکتار است که با رودهای کارون و جراحی و بعلاوه جزر و مدهای خلیج فارس تغذیه می گردد.

تالاب شادگان به وسیله خورهای متعدد به خلیج فارس متصل می گردد و با آب شیرین، لب شور و شور، محیطی مناسب برای زیست انواع آبزیان، پرندگان، جوندگان و حیوانات اهلی و وحشی فراهم می آورد. این تالاب به علت هوای معتدل در فصل زمستان، محل زیست بیش از 110 گونه گیاهی، 174 گونه پرنده بومی و مهاجر شامل گیلانشاه و اردک مرمری، 36 گونه پستاندار، سه گونه دوزیست و 9 گونه خزنده است.

این تالاب از شمال به شادگان و هورالدورق، از جنوب به رودخانه بهمن شیر، از غرب به جاده دارخوین و آبادان و از شرق به آب های خور موسی می رسد. بعلاوه از جنوب درنهایت به خلیج فارس می ریزد.

معیشت حدود 100 هزار نفر به تالاب شادگان وابسته است که متأسفانه در سال های اخیر این تأمین معاش به واسطه موارد مختلفی تهدید شده و تالاب حال و روز خوبی ندارد؛ در ادامه به آنالیز این موارد می پردازیم.

عدم تخصیص حق آبه و خشکی 40 درصد مساحت تالاب

در حال حاضر حدود 60 تا 65 درصد از مساحت تالاب بین المللی شادگان آب دارد اما بعضی منطقه ها آبگیری شده نیز تنها مرطوب هستند و قسمت شمالی تالاب شادگان نیز خشک است.

آورده تالاب شادگان از رودخانه جراحی است که عنوان می گردد این رودخانه به علت پایین بودن تراز آب، آب ندارد. آبی که در بالادست برای تالاب رهاسازی می گردد باید مدیریت گردد و به تالاب برسد اما مشکل این است که مدیریت بالادستی اصلاً وجود ندارد و آبی که به وسیله وزارت نیرو برای تالاب رهاسازی می گردد در مسیر برداشت می گردد و آب به تالاب نمی رسد.

آلودگی تالاب به واسطه ورود پسماند و پساب

تالاب شادگان از زباله ها و پسماندها نیز رنج می برد. جوامع ساکن در حاشیه تالاب، زباله ها و فاضلاب خود را روانه شادگان می نمایند و روز به روز بر آلودگی آن می افزایند. در این میان، تخلیه پساب های آلوده متعلق به مزارع نیشکر و تخلیه زباله های شهری از مهم ترین عوامل آلودگی تالاب به شمار می روند.

ورود زباله های نفتی

شهرداری آبادان در آبان ماه 1383، فاجعه ای فراموش نشدنی را برای شادگان رقم زد و طی عملیات احداث بلوار در منطقه ای از آبادان حدود 35 هزار مترمکعب از زباله های نفتی منطقه گیسی از زیر خاک خارج و در تالاب شادگان ریخته شد.

اثرات این اقدام هیچگاه از تن این تالاب پاک نشد و همچنان از آن به عنوان یک فاجعه زیست محیطی یاد می گردد. عبور لوله های نفتی و محاصره تالاب به وسیله واحدهای پتروشیمی نیز باعث ورود زباله های نفتی به تالاب شده و به مسائل آن دامن زد.

نابودی صید و صیادی

ورود گونه مهاجم تیلاپیا باعث نابودی گونه های بومی تالاب شده و صیادی منطقه را نابود نموده است. این مورد باعث مهاجرت صیادانی شده که به واسطه تالاب تأمین معاش می کردند.

تهدید حیات وحش تالاب به واسطه شکار

با وجود اینکه تالاب شادگان یک پناهگاه حیات وحش محسوب می گردد مکان زمستان گذرانی شمار قابل توجهی از گونه های حمایت شده و در خطر انقراض جهانی است، فاقد امنیت جهت زمستان گذرانی پرندگان مهاجر است و انبوه شکارچیان و صیادان به شکل مستمر در تمامی نقاط تالاب حضور دارند و بدون کوچکترین نگرانی به صید و شکار وسیع پرندگان مهاجر و بومی مشغولند.

متأسفانه ناامنی در شادگان تا حدی گسترده و مشهود است که نمی توان در هیچ نقطه از این تالاب مشابه سایر تالاب ها محدوده های تجمع پرندگان مهاجر را مشاهده کرد.

با وجود تمام این تهدیدات این امیدواری وجود دارد که با دستور رئیس جمهور برای توسعه گردشگری در تالاب، مسائل مربوط به تأمین معاش مردم رفع شده و تالاب شادگان جان تازه ای بگیرد. وسعت زیاد، طبیعی بودن، تنوع زیستگاهی و ایفای نقش حیاتی در تأمین معاش ساکنین از جمله دلایلی هستند که اهمیت این تالاب را دوچندان می نمایند و در زندگی مردم منطقه تأثیر می گذارد.