در سایه نجف دریابندری - کوه سفید

زبانی که قاضی در ترجمه دن کیشوت به کار برده، زبان مخصوص همین اثر است و زبانی که دریابندری در ترجمه هایش از همینگوی به کار برده نیز زبان مخصوص آثار همینگوی است.به شناخت دریابندری از آثاری که ترجمه می کرد، بازگردیم. نمونه ای که می توانم در این باره مثال بزنم، باز هم اثری از همینگوی است: پیرمرد و دریا. ظاهرا امروز از این اثر ترجمه های متعددی در دست است؛ اما زمانی که دریابندری این اثر را به فارسی برگرداند، مقدمه ای مفصل و دقیق برایش نوشت که به روشنی نشان می داد او نه فقط ارنست همینگوی بلکه ادبیات آمریکایی را عمیقا می شناسد. آن مقدمه، نشان می دهد که نجف دریابندری مترجمی نیست که کاری را جلویش بگذارد و جمله ها را بفهمد و ترجمه کند؛ بلکه واقعا وارد عمق آن اثر می شد و از یک اثر ادبی به زبان انگلیسی یک اثر ادبی تقریبا همسان و همسنگ به زبان فارسی به دست می داد.

ترجمه های او از آثار همینگوی و زبان جنوبی که در آنها به کار برده، برای من بسیار درخور توجه و شاخص است و همچنین ترجمه ای که از بازمانده روز ایشی گورو منتشر کرد، بسیار درخور توجه است. همچنین فراموش نکنیم که او کتاب آشپزی هم نوشته بود و دستور آشپزی را تبدیل به یک اثر ادبی نموده بود.در 30،40 سال اخیر سینمای ایران پیشرفت زیادی نموده و به همان میزان ترجمه ایران هم پیشرفت نموده است. این پیشرفت به حدی است که کاملا می توان آثار ترجمه شده این چند دهه را متفاوت از ترجمه های دوره های قبل دانست. حتی در کار مترجمی مثل قاضی، اگر دن کیشوت را کنار بگذاریم، پختگی ای که در ترجمه های امروز دیده می گردد، وجود ندارد.

تعداد کسانی که ترجمه ما را به حد متعالی رساندند، اندک است و کسانی مثل عزت الله فولادوند و نجف دریابندری ازجمله آنها هستند. اینها کسانی اند که ترجمه ما را متعالی کردند و کیفیت را به حدی رساندند که دیگران هم در سایه آنها از آن کیفیت بهره مند شدند.