مشق کردن خلیج فارس توسط یک ایرانی - کوه سفید

به گزارش خبرنگاران، رامین اردستانی - غواص و عکاس - در نشستی که با حضور ساعد نیک ذات - عکاس و فیلمبردار -، محمدرضا میری - باستان شناس و ایران شناس - و داوود وکیل زاده - عکاس و ناشر کتاب - برگزار گردید، از کتاب خلیج فارس با حدود 170 قطعه عکس از جذابیت های زیر آب های خلیج فارس رونمایی کرد.

رامین اردستانی - عکاس این کتاب - در سخنانی با بیان این که عکاس این کتاب من هستم، ولی افتخار آن را برای همه مردم ایران می دانم، اظهار کرد: من متولد جنوب تهران و تنها پسر یک خانواده سطح متوسط هستم. برخلاف تمام سختی هایی که پدرم داشت، هیچ وقت مسیرم را تغییر ندادم و از بچگی رؤیای پرواز و سفر به زیر آب را داشتم. همچنین عاشق کتاب های ژول ورن بودم و در ذهنم، خودم را راوی آن داستان ها و ماجراجویی ها می دیدم. آرزو داشتم بتوانم روزی دوربین عکاسی بخرم و به لطف خدا و زحمات خودم و دعای مادرم، توانستم در کنار کار و تحصیل، به صندلیی که امروز دارم، برسم.

او ادامه داد: برخلاف بسیاری از دولت مردان، من می توانم به خوبی فارسی را صحبت کنم. در ادبیات آن ها، کسی که از خارج بیاید، صندلی خیلی بهتری نسبت به یک شخص داخلی پیدا می نماید. آن ها دائم از خودباوری حرف می زنند، ولی با وجود صحبت هایی که می نمایند، از شعار تا عمل شان فاصله بسیاری دارد و جوانان زیادی هستند که دیده نمی شوند. اگر من مثلا یک شخص فرانسوی بودم و به این کشور می آمدم، بهترین امکانات را به من می دادند و از من حمایت می کردند.

عکاسان و فیلمبرداران ایرانی دیده نمی شوند

او پس از بیان این مقدمه، گفت: بچه تهران هستم، ولی حدود 30 سال در خلیج فارس کار نموده ام. همواره هم دوست داشته ام از اعماق خلیجی که از آن ارتزاق می کنم، عکاسی کنم و زیبایی های آنجا را به دیگران نشان دهم و آن ها را به درستی روایت کنم. نمی دانم چرا ما همواره منتظریم که شبکه ای مانند بی بی سی یا نشنال جئوگرافیک از طبیعت مان مستند تهیه کند؛ در حالی که با این کار، هیچ وقت عکاسان و فیلمبرداران ما دیده نمی شوند.

این عکاس با اشاره به ایده اولیه این پروژه، توضیح داد: از دو سال پیش که در فرودگاه دُبی چشمم به کتابی درباره خلیج فارس افتاد، تصمیم به انجام این کار گرفتم تا ما به عنوان کشوری که خلیج فارس را داریم، بتوانیم خودمان درباره آن صحبت کنیم. پس از آن به دنبال مجوزهای کار رفتم و از نیروی دریایی سپاه مجوز تردد و اسکان در جزیره های آن منطقه را گرفتم و تا زمان انتشار کتاب، نزدیک به 5 / 1 سال به صورت مداوم در دریا عکاسی کردم و مسئله ای نداشتم. مسائل مربوط به انتشار کتاب را هم با استقبال آقای وکیل زاده - ناشر - حل کردیم.

خلیج فارس را به غواصان شهید تقدیم می کنم

اردستانی همچنین اظهار کرد: سال ها پیش، استادی ژاپنی (آکی را تاتِیشی) در عکاس داشتم و به سبب ادای دِین به او می خواستم نمایشگاه این عکس ها را پیش از انتشار کتابم در ایران، در ژاپن بگذارم، ولی بعد از یک هفته معطل شدن پشت درهای کنسول گری ایران در توکیو، آخر نتوانستم یک دیوار برای نمایش دادن عکس هایم بگیرم. در این کار، روی خود ژاپنی ها نمی شد چندان حساب کرد، چون متأسفانه آن ها تقریبا هیچ اطلاعی از خلیج فارس ندارند و آن را نمی شناسند، ولی اخلاق خوب دیگری دارند که یاد کشته شدگان جنگ و خلبان های کامیکازه را همواره و هنوز پس از این همه سال زنده نگه داشته اند. به همین سبب من هم دوست دارم کتابم را با ادب و احترام به 175 شهید غواص عملیات کربلای 5 تقدیم کنم تا شاید با این کار، یاد آن ها دوباره زنده گردد.

خوشحالم که حمایت دولتی از من نشد!

این غواص و عکاس زیر آب در پاسخ به پرسشی درباره هزینه این پروژه، گفت: خوشحالم که برای این کار هیچ گونه حمایت دولتی از من نشده است و بیشترین همکاری ای که با من شد، توسط نیروی دریایی سپاه برای دادن مجوز تردد و ترابری ابزارم بود. به جز این مسائل، دیگر حمایتی از من صورت نگرفت و حتی برای چاپ کتابم هم پول قرض کردم.

او همچنین درباره عکس های کتابش توضیح داد: در این کتاب سعی کردم فقط از عکس ها و تصاویر زیر آب استفاده نکنم و در بخش هایی از آن، از عکس های هوایی از جزیره های واقع در خلیج فارس نیز استفاده نموده ام. همچنین همان طور که دوست داشتم، فعالیت روزانه مردم ساحل نشین را در آب به تصویر کشیده ام. می خواهم در ادامه فرایند عکاسی ام از خلیج فارس، کتاب های دیگری را با موضوعات تخصصی دیگر که بخشی از آن را عکاسی نموده ام، به چاپ برسانم.

نسبت به وجوه مختلف خلیج فارس غفلت شده است

محمدرضا میری - باستان شناس و ایران شناس - نیز در این نشست، در صحبت هایی با اشاره به ارزش های خلیج فارس، اظهار کرد: گاهی ارزش های واقعی یک مکان یا موضوعی (مانند خلیج فارس) فقط از یک وجه مورد توجه قرار می گیرد و آن قدر که از سوی آن وجه مورد توجه واقع می گردد که ارزش ها، زیبایی ها و وجوه دیگرش در سایه آن وجه که در اینجا اهداف اقتصادی یا سیاسی است، دیده نمی گردد. این منطقه از ابتدای پیدایش به دلیل موقعیت سوق الجیشی و اعتبار نفتی که در زیر آب های آن وجود دارد و مورد توجه قدرت ها و کشورهای استعمارگر بوده است، درگیر جنگ و شاهد حضور نیروی بیگانه بوده که باعث شده است، فقط به وجه سیاسی و اقتصادی خلیج فارسی که هر روز در اخبار وجود دارد، توجه گردد.

او ادامه داد: به این دلیل، وجوه دیگر این منطقه مانند زیبایی های زیر آب و ارزش های طبیعی اش کمتر مورد توجه قرار گرفته و دنیای زیبایی که آقای اردستانی در این کتاب آن را آورده، دنیایی است که همواره در معرفی آن غفلت شده و او بخشی از آن دنیا را به شایستگی در دسترس ما قرار داده است.

این باستان شناس اضافه نمود: اگر به سفرنامه دنیاگردان در زمان های قدیم توجه کنیم، می بینیم که آن ها از زندگی و ارتباط مردم خلیج نشین با آب و جانورهایش و همچنین آیین های خاص آن ها یاد نموده اند. آن متون سرشار از حیات و بحث و گفت وگو است. این همان کاری است که آقای اردستانی با حدود دو سال عکاسی زیر آب، توجه ما را که در تمام این سال ها از آن غافل بوده ایم، به آن جلب نموده است.

میری در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به هزینه های این پروژه، گفت: تا جایی که من اطلاع دارم، این کتاب از نظر قیمت، مبلغ محدودی را به وسیله فروش می تواند نصیب مولف عکاسش کند؛ عکاسی که تمام کار و غواصی اش را بدون دریافت هیچ یاری اقتصادی ای انجام داده است. امروز می توان برای این پروژه بین 300 تا 400 میلیون تومان هزینه برآورد کرد.

کسانی که خلأها را پر می نمایند

او همچنین بیان نمود: از بس درباره خلیج فارس ما کار سیاسی نموده ایم و برای تغییر نکردن عنوان آن انرژی گذاشته ایم، در معرفی ابعاد زندگی آن غفلت نموده ایم. انجام کار فرهنگی در ایران، بخصوص در بخش ایران شناسی، بسیار یتیم مانده و از مناظر مختلف توجه کافی به آن نمی گردد؛ ولی خدا را شکر همواره کسانی مانند آقای اردستانی وجود داشته اند تا این خلأ ها را پر نمایند.

میری با اشاره به نحوه همکاری اش با این پروژه، اظهار کرد: در صحبت هایی که با آقای اردستانی در این پروژه عکاسی داشتیم، به اعتبار این که من باستان شناسی خوانده ام، در چند مورد یادآوری و هدایت هایی به ایشان کردم. از نظر من، او عاشق است که بدون هیچ گونه حمایت مادی تمام مخارج و هزینه هایش را از جیب خود تأمین و بیش از دو سال در دریا عکاسی کرد. ما برای حفظ فرهنگ و ارزش های خود به افرادی مانند ایشان که با عشق و علاقه کارش را انجام می دهد، احتیاج داریم. زمانی در کشور جنگ بود و جوانان به جنگ می رفتند، اما امروز باید در جبهه فرهنگی در راستای تثبیت فرهنگ مان بجنگیم.

این ایران شناس با خواندن دو بیت از منظومه لیلی و مجنون جامی (مشق نام لیلی می کنم / خاطر خود را تسلی می کنم / چون میسر نیست من را کام او / عشق بازی می کنم با نام او) اظهار کرد: جناب اردستانی مدت هاست که با تمام سختی ها، نام خلیج فارس را با عشق و علاقه مشق می نماید. ما باید با رونمایی از کتاب او، این عشق و علاقه را به همه اعلام کنیم تا جوانان بیشتری به این کار ترغیب شوند و بدانند که اگر کوششی نمایند، نزد اهالی این مرز و بوم ارجمند خواهند شد.

مسؤولان ما خارجی پسند هستند

میری اضافه نمود: خلیج فارس جذابیت های مردم شناختی بسیاری در زیر آب دارد و اگر امنیتش تامین باشد و جنگی وجود نداشته باشد، به نوعی می تواند پتانسیل گردشگری ایران باشد؛ ولی متأسفانه توجه کافی به آن نشده تا جذابیت های بسیار زیست محیطی اش که به دلیل وجود نفت کش های بزرگ در حال خطر است، ثبت و دیده گردد. اگر خبرگزاری ها و مراکز اطلاع رسانی توجه را به تخریب های صدمه زننده زیست محیطی آنجا معطوف ننمایند، ممکن است آن زیبایی ها و تنوع زیستی از بین برود، البته تمام این نکات و توضیح زیبایی ها در این کتاب آورده شده است.

او همچنین اضافه نمود: همان طور که آقای اردستانی هم گفت، متاسفانه مسوولان ما با وجود این که پای صحبت های مقام رهبری می نشینند، باز هم خارجی پسند هستند و در جایی انگار به آن ها وابستگی فکری هم دارند! اگر یک ایرانی در هر جای دنیا برای این پروژه درخواست حمایت می کرد، به صورت کامل او را حمایت می کردند؛ ولی ما داریم می بینیم که آقای اردستانی این کار بزرگ را انجام داده، آن هم در صورتی که کاملا تنها بوده است.

حساسیت ما روی خلیج فارس شکل شعاری دارد

ساعد نیک ذات - فیلمبردار سینما - دیگر سخنران این نشست بود که اظهار کرد: به عنوان کسی که بندرنشین و زاده ساحل خلیج فارس (بوشهر) هستم، می خواهم از رامین اردستانی تشکر کنم، چون او زیبایی های این شهر را که همه به خاطر نیروگاه هسته ای و میگوهایش می شناسند، به همه نشان داد و این بسیار قابل ستایش است.

نیک ذات با بیان این که بعد از دکتر میری که از جنبه تاریخی و میراث فرهنگی به این پروژه نگاه کرد، می خواهم با نگاهی هنری درباره این کتاب و عکس هایش صحبت کنم، گفت: اگر بخواهیم از دوران هخامنشیان یاد کنیم، متوجه می شویم چیزی که از آن موقع برای ما مانده و چیزی که تاریخ مان را ساخته است، نه جنگ ها و لشکرکشی های پادشاه ها، بلکه آثار هنری باقی مانده بر دیواره تخت جمشید است که به نوعی تجلی گاه فرهنگ یک مملکت است.

او با اشاره به اهمیت خلیج فارس، اضافه نمود: حساسیت ما روی خلیج فارس بسیار احساسی است و فقط شکل شعاری دارد و هیچ زمان وارد عمل نشده است. ما مدت ها در شبکه های مجازی بر سر این که نام این خلیج چگونه باید در دنیا ثبت گردد، صحبت می کنیم، ولی فعالیت مان بیش از این جنبه عملی پیدا نمی نماید و کسی نمی آید روی کاری فرهنگی سرمایه گذاری کند.

این فیلمبردار ادامه داد: من کار رامین (اردستانی) را نوعی از خودگذشتگی می دانم که بدون هیچ حمایتی، دو سال زیر آب ها با آن خطرات احتاقتصادی غواصی، عکس برداری نموده است. دنیای وسیعی از گونه های مختلف گیاهی و جانوری در زیر آب هست که یک نفر به تنهایی نمی تواند همه آن ها را به تصویر بکشد؛ ولی رامین اردستانی با وجود این که به کشورش خدمت می نماید، با کم ترین میزان حمایت دولتی، یک تنه در حمایت از خلیج فارس فعالیت می نماید. در صورتی که در کشورهای دیگر از این گونه فعالیت ها که بعد ملی دارد، حمایت بسیار می گردد.

نیک ذات در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: زیبایی های دریای پارس که به سبب موقعیت جغرافیایی اش، آن را خلیج فارس می نامند، فقط به دنیای زیر آب آن اختصاص ندارد. زندگی ساکنان آنجا دیگر موضوعی است که در مستندهای ما نقش بسیار کم رنگی دارد. همچنین این خلیج، عمقی دارد که از اقتصاد تا دریانوردی، محیط زیست و تاریخ آن باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر من این کتاب می تواند آغاز یک کار گروهی باشد و اگر به صورت یک گروه برای رسیدن به این هدف در ابعاد مختلف فعالیت گردد، اتفاق های بسیار خوبی رخ می دهد.

او ادامه داد: شما اگر روزی گذرتان به کشور امارات و فرودگاه دبی بیفتد، حداقل 20 عنوان کتاب می بینید که درباره خلیج فارس با عنوانی مجعول فروخته می شوند؛ اتوبان هایی که به همین نام هستند و نشان می دهند که آن ها روی این دریا در حال سرمایه گذاری هستند و درباره زندگی مردم حاشیه آنجا و دنیای زیر آبش کتاب چاپ می نمایند؛ ولی در ایران این طور نیست و از تهران تا بوشهر نهایتا یک اتوبان به اسم خلیج فارس داریم و دیگر تمام. بسیاری از دوستانی که روی خلیج فارس کار می نمایند، در این راه تنها هستند و حمایتی از آن ها انجام نمی گردد؛ ولی می بینم که همان کشورهای حاشیه خلیج فارس حاضرند از این دوستان حمایت نمایند به شرطی که کل این پروژه به نام آن ها زده گردد.

این فیلم بردار در سرانجام با بیان این که در شرایط سیاسی امروز کشور، خلیج فارس در شرایط جزر قرار گرفته است، اضافه نمود: من این سعادت را داشته ام که پیش از رونمایی از این کتاب، آن را ببینم. کیفیت عکس ها بسیار بالاست، از آنجا که عکاسی در زیر آب کاری بسیار سخت است که چند تخصص را لازم دارد، زیبایی شناسی و نگاه آرتیستیک کار بسیار خوب است که می تواند در آینده در جلدهای بعدی اش نیز سرمایه ای ملی در نشان دادن زیبایی های ایران و بحث مردم شناسی آن منطقه باشد که در نهایت هدف ما نشان دادن آب به عنوان آب راه استراتژیک سیاسی نباشد و همه شرایط جغرافیایی آنجا در این کار دیده گردد. کاری که همواره در آثار نشنال جئوگرافیک دیده ایم و حالا رامین (اردستانی) انگار یک تنه به مصاف آن رفته است. من اگر جای مسوولان دولتی بودم، سرم را اول از خجالت و بعد به نشانه احترام در مقابل کتاب و عکاسش خم می کردم که به جز شعار دادن کاری برای آن ننموده اند.

صندلی کتاب هایی با موضوع گردشگری تثبیت نشده است

داوود وکیل زاده - ناشر کتاب و عکاس پیشکسوت - نیز در سخنانی با اشاره به مسائل صنعت چاپ، بخصوص در حوزه گردشگری، گفت: پس از دوستان که هر کدام از نقطه نظر تخصصی خود به کتاب نگاه کردند، من هم می خوام از نگاه یک ناشر درباره کتاب صحبت کنم. به نظر من، کتاب باارزش ترین سند معتبر تاریخی هر قوم و ملت است. متأسفانه در کشور ما کتاب صندلی اصلی خود را از دست داده است، فقط گاهی می بینیم که تعدادی از دوستان متخصص در طبقه هنرمند، پژوهشگر یا صنعت گر به صورت خودجوش به حمایت از کتاب روی می آورند. معمولا این افرادِ خودجوش از سرمایه شخصی خود استفاد می نمایند تا بتواند کتابی را به چاپ برسانند و اغلب حمایت هم نمی شوند. با چاپ شدن هر کتاب بازدهی فرهنگی ما با این قدمت و تاریخ بسیار بالا می رود، ولی نمی دانم چرا مسوولان این را متوجه نمی شوند.

او ادامه داد: در سال های اخیر که بحث گردشگری بسیار داغ شده، فقط صحبت از ساخت هتل و رستوارن و … است. درست است که ساخت این ها بسیار واجب است، ولی باید بدانیم که همه مسائل در بحث گردشگری و تأثیرگذاری فرهنگی مانند یک زنجیر به یکدیگر متصل هستند. نمی توانیم بگوییم که فقط به یک جنبه این موضوع می خواهیم توجه کنیم. کتاب می تواند معرف تاثیرگذار بزرگی در زمین گردشگری باشد، ولی متاسفانه صندلی کتاب هایی با موضوع گردشگری چندان تثبیت نشده است. در زمینه معرفی جاذبه های گردشگری نیز چه زمانی که کتاب هایم در انتشارات های دیگر و چه حالا که دو سال است آثارم از انتشارات خودم چاپ می گردد، هزینه چاپ آن ها را خودم پرداخته ام؛ اما هیچ نگاهی به این کتاب ها نمی گردد، تشویق به کنار، انگار کسی حتی ما را نمی بینند!

این ناشر اضافه نمود: با وجود این مسائل، برایم جالب است که در مراسمی با حضور رییس جمهور به مناسبت هفته گردشگری، ناشرهایی را به عنوان ناشر برتر سال گردشگری انتخاب و تجلیل کردند که حتی منِ انتشاراتی هم نام آن ها را تا به حال نشنیده بودم. به عنوان کسی که 60 کتاب از او چاپ شده، حتی خبر نداشتم که این چنین برنامه و همایشی بوده است و تعدادی انتشارات برگزیده شده اند. اصلا نمی دانیم که این انتشاراتی ها پیش از انتخاب شان چگونه در عرصه رقابت برای انتخاب شرکت کردند و با چه فرایندی انتخاب شده اند! احساس می کنم همه چیز با حالت شعاری و بسیار عجولانه و حتی کارشناسی نشده در حال اجرا است. امروزه توجه مسؤولان بیشتر از انجام یک فعالیت کارآمد، به سمت برگزاری جلسات و جشنواره های پی در پی معطوف شده است.

وکیل زاده در بخش دیگری از صحبت هایش اظهار کرد: اگر بخواهیم از نظر نشر هم به کتاب آقای اردستانی نگاه کنیم، باز متوجه می شویم که او چه کار بزرگی انجام داده تا ما امروز سندی مکتوب از خلیج فارس داشته باشیم. صنعت چاپ کتاب های گردشگری امروز به نقطه ای رسیده است که ما به عنوان ناشر، دیگر نمی گوییم کاش به ما وام بدهید یا یاری مان کنید، فقط دوست داریم که دیده شویم تا در این برنامه ها، به اصطلاح این چنین خودی و غیرخودی ننمایند و ما را هم ببینند. همه ما اهالی یک کشور هستیم و به صورت خودجوش مشغول فعالیت می کنیم.

این ناشر کتاب اضافه نمود: احساس می کنم آقای اردستانی پس از چاپ این کتاب، فشاری که در راه رسیدن به هدفش احساس نموده، بسیار بیشتر از فشار آب در اعماق خلیج فارس بوده است؛ اما کتاب این خاصیت را دارد که برخلاف یک فیلم یا گزارش که گذرا هستند، همواره ماندگار است و می توان ساعت ها پای هر برگ آن موقع گذاشت و ساعت ها به آن ها فکر کرد یا بارها و بارها به آن رجوع کنید. امیدوارم با کوشش همه کسانی که دارند این گونه فعالیت می نمایند این ارزش ها و امتیازات کتاب بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

به گزارش خبرنگاران، کتاب عکس خلیج فارس اثر رامین اردستانی توسط انتشارات وکیل زاده و در یک هزار نسخه به چاپ رسیده است. در این کتاب حدود 170 تصویر به چاپ رسیده و هر عکس نیز زیرنویس فارسی و انگلیسی دارد. او در این کتاب علاوه بر به تصویر کشیدن زندگی جانوران و گیاهان دریایی، تصاویری از مردم حاشیه خلیج فارس هنگام کار در دریا و عکس های هوایی از جزیره های خلیج فارس را هم به تصویر کشیده است.

به گفته اردستانی، کتاب عکس های تخصصی دیگری از خلیج فارس در آینده به چاپ می رسد.