همه بررسی های تغذیه ای اعتبار یکسانی ندارند ، هیچ ماده غذایی خواص معجزه آسا ندارد - کوه سفید

بررسی های تغذیه ای هم مانند سایر بررسی های پزشکی از لحاظ اعتبار و اتکاپذیری ارزش یکسانی ندارند و در درجات گوناگون قرار می گیرند.

برای اینکه بتوانید تشخیص دهید که توصیه های غذایی که بر مبنای یافته های یک بررسی تازه در یک گزارش خبری بیان می شود، اعتبار و ارزش عمل کردن دارد، این هفت پرسش را باید درباره بررسی هایی که مبنای این توصیه ها بوده اند، مطرح کنید و از آنها به عنوان شناساگرهای اتکاپذیری بررسی ها استفاده کنید.

یک- یکی از مهمترین چیزهایی که باید به یاد داشته باشید این است که یک بررسی تازه چه ارتباطی با مجموع شواهد علمی قبلی در آن حوزه دارد و به اصطلاح وزن شواهد تازه چقدر است؟

دو- آیا این گزارش نتایج یک بررسی واحد را بیان می کند؟ یک بررسی واحد ندرتا آنقدر تاثیرگذار است که بر اساس نتایج آن افراد رفتارهایشان را تغییر دهند. مهم این است که نتایج این بررسی با سایر بررسی ه در این حوزه چه ارتباطی پیدا می کند و چطور با آنها جفت و جور می شود. برخی از مقالات پس زمینه یا هم بافتی که بررسی تازه در آن اجرا شده است، در اختیار می گذارند، در اختیار خواننده می گذارند، اما در مواردی لازم است که خودتان را تحقیق بیشتری در این باره انجام دهید.

سه- این بررسی چقدر بزرگ است؟ به حجم نمونه بررسی توجه کنید، چرا که بررسی های با حجم نمونه بزرگ نسبت به بررسی های کوچکتر به نتایج قابل اتکاتری می انجامند.

چهار- آیا این بررسی بر روی حیوانات اجرا شده است یا انسان ها؟ بسکمک از بررسی های مهم در حیوانات اجرا شده اند، اما برترین راه برای درک چگونگی تاثیر غذا و مواد مغذی بر سلامت انسان ها این است که این بررسی در انسان ها انجام شود.

پنج-آیا نقاط انتهایی (endpoint) مورد توجه در این بررسی بیماری واقعی هستند بیماری قلبی یا پوکی استخوان هستند یا نه. در بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی یا پوکی استخوان دهه ها طول می کشد تا بیماری ایجاد شود. پژوهشگران برای اجتناب از انتظار طولانی مدت در تحقیق درباره این بیماری ها گاهی به شاخص هایی مربوط به این بیماری ها مانند تنگ شدن شریان ها یا تراکم استخوان توجه می کنند. اما این شاخص ها همیشه به این بیماری ها ختم نمی شوند.

شش- رژیم غذایی چگونه مورد ارزیابی قرار گرفته است؟ برخی از روش های ارزیابی رژیم غذایی بهتر از روش های دیگر هستند. بررسی ها خوب و قوی می توانند متدولوژی یا روش شناسی های خوب را نشان دهند.

هفت- این بررسی از چه نوعی است؟ انواع بررسی ها در پژوهش های پزشکی به چند دسته متفاوت از جمله بررسی های هم گروه (کوهورت)، کارآزمایی های کنترل شده اتفاقی شده، متابررسیها (فراتحلیل ها)، بازبینی های سیستمیک، بررسی های مورد شاهدی و بررسی های حیوانی.

استاندارد طلایی در میان این انواع بررسی ها در حوزه تغذیه، کارآزمایی های بالینی تصادفی شده ای هستند که در آن مداخلات رژیم غذایی در برابر نقاط خاتمهی سخت مانند بیماری قلبی، سرطان و... سنجیده شده اند. اما انجام چنین کارآزمایی هایی اغلب به خاطر هزینه بالا، پذیرش پایین شرکت کنندگان در مدت های طولانی و مسائل بالقوه اخلاقی اغلب غیرعملی است.

در نبود شواهد از چنین کارآزمایی هایی قوی ترین طراحی بررسی، بررسی های هم گروه یا کوهورت آینده نگر خوب طراحی شده هستند که در آنها شمار بزرگی از افراد شرکت کننده سالم برای سال ها یا حتی دهه ها از لحاظ دچار شدن به بیماری تعیینی پیگیری می شوند.

بررسی های هم گروه یا کوهورت آینده نگر نسبت به بررسی های گذشته نگر مورد- شاهدی یا بررسی های مقطعی برتری دارند. چون بررسی های گذشته نگر یا مقطعی به خاطر اینکه اتکایشان به یادآوری افراد برای تعیین عوامل موثر رژیم غذایی و انتخاب شرکت کنندگان گروه شاهد یا کنترل در معرض سوگیری (bias) قرار دارند.

بررسی های حیوانی می توانند به کمک به درک سازوکارهای بیماری ها کمک کنند، اما نتایج ممکن است به انسان ها قابل تعمیم نباشند. کارآزمایی های کوچکتر بر اساس اثر مداخلات رژیم غذایی انسان ها بر شاخص های زیستی واسطه ای مانند قند یا کلسترول خون نیز می تواند به روشن شدن سازوکارهای زیست شناختی کمک کند و شواهد به دست آمده از چنین کارآزمایی هایی مکمل یافته های بررسی های بزرگ کوهورت هستند. در خاتمه، ترکیب شواهد از چند نوع بررسی- به خصوص بررسی های کوهورت آینده نگر و کارآزمایی های مداخله ای انسانی- را می توان برای اطلاعات لازم برای تدوین راهنماهای و سیاست های تغذیه ای به کار برد.

خلاصه کردن شواهد با استفاده از بازبینی های سیستماتیک یا متابررسیها (فراتحلیل ها) هم می تواند سودند باشد. البته فراتحلیل ها باید با احتیاط انجام شوند و تفسیر آنها با توج به کلیت شواهد انجام شود.

بنابراین همه گزارش های خبری درباره بررسی های تازه در این حوزه و توصیه هایی غذایی که در آنها می شود، ارزش آن را ندارد که شما وقت تان صرف خواندن آنها کنید. به جز هفت شناساگری که در بالا ذکر کردیم، توجه برخی نکات ساده دیگر هم می تواند به شما کمک کند:

یک- آیا نویسنده یک کارشناس تغذیه (در مقطع کارشناسی تحصیل کرده است) یا متخصص تغذیه (که در مقاطع بالاتر تا دکترا ادامه تحصیل داده اند) است.

دو- در مقاله های پژوهشی، آیا داوری همتا (بازبینی بوسیله کارشناسان مستقل این حوزه) اجرا شده است.

سه- آیا مقاله فهرست منابع اطلاعات دارد و آیا این منابع اصلی مقاله قابل اتکا هستند.

چهار- آیا این مقاله یک یا چند فراورده غذایی را تبلیغ می کند. در مقالات تبلیغی ممکن است نویسنده تجربیات شخصیاش را هم به عنوان شاهدی بر ادعاهایش بیان کند. اما چنین شواهدی که اصطلاحا anecdotal نامیده می شوند، در معرض سوگیری و اثر دارونما هستند و نمی شود به آنها اتکا کرد.

پنج- آیا نتایج مقاله بیش از حد خوب هستند که حقیقی باشند. مقالاتی که ادعای علاج معجزه آسا یا حل سریع مشکل تغذیه ای یا تناسب اندام شما را می کنند، معمولا باید شک شما برانگیزند. اگر مقاله ای ادعای تاثیر رژیم غذایی از لحاظ کم کردن مقداری زیادی وزن در مدتی کوتاه دارد یا خواصی معجزه آسایی را به یک ماده غذایی نسبت می دهد، بهتر است از خواندن آن صرفنظر کنید.

بالاخره یک شگرد بسیار ساده این است که به اشکالات دستور زبانی در یک مقاله توجه کنید، وجود خطاهای فراوان به اصطلاح املایی و انشایی اعتبار نویسنده را پایین می آورد.

برگرفته از: خبرنامه بهداشتی دانشگاه هاروارد

بیشتر بخوانید:

• چطور باور نکنید: توصیه های غذایی در اخبار | باید پشت تیترها را ببنید